ทำไมอาการคันเพิ่มขึ้นช่วงกลางคืน สาเหตุ วิธีแก้ไข

ทำไมคันแรงตอนกลางคืน

ในช่วงดึก ฮอร์โมนคอร์ติซอลซึ่งช่วยกดการอักเสบจะต่ำสุด ทำให้สัญญาณอักเสบจากผิวนั้นโดดเด่นขึ้น ยิ่งถ้าสมองก่อนนอนหากถูกรบกวนด้วยแสงจากหน้าจอหรือความเครียด จะยิ่งทำให้สมองรับรู้ความคันมากขึ้น ในด้านสรีรวิทยาช่วงกลางคืน ผิวแห้งและอุ่นขึ้นเล็กน้อย เกราะปกป้องผิวทำงานด้อยลง จึงไวต่อการเสียดสี สิ่งระคาย (เช่น ผงซักฟอกตกค้าง น้ำหอม) หรืออุณหภูมิที่เปลี่ยนไป นอกจากนี้ สารจากภูมิคุ้มกันอย่าง IL‑4, IL‑13 และ IL‑31 สามารถกระตุ้นปลายประสาทรับรู้การคัน

ใครเสี่ยงและอะไรทำให้อาการแย่ลง

ผู้ที่เป็นผื่นภูมิแพ้ผิวหนัง สะเก็ดเงิน ลมพิษ ผิวแห้งมาก ผู้สูงอายุ เด็กเล็ก หญิงตั้งครรภ์ และผู้มีโรคไต/ตับเรื้อรัง มักคันตอนกลางคืนมากกว่าคนทั่วไป ปัจจัยกระตุ้นที่พบบ่อยคือ ห้องร้อนหรืออากาศแห้ง ชุดนอนหรือผ้าปูหยาบ การอาบน้ำอุ่นจัดนานๆ ผลิตภัณฑ์มีน้ำหอมหรือสารระคายเคือง ความเครียด แอลกอฮอล์ และคาเฟอีนช่วงค่ำ ทั้งหมดนี้เพิ่มการสูญเสียน้ำจากผิวและเพิ่มความไวของเส้นประสาท

วิธีดูแลตัวเองคืนนี้ให้หลับง่ายขึ้น

เริ่มจากการปรับสภาพแวดล้อมห้องนอนให้เย็นสบาย (23-26 องศาสำหรับคนไทยทั่วไป) ระบายอากาศดี และมีความชื้นเหมาะสม (40-60% สำหรับประเทศไทย) เลือกชุดนอนและผ้าปูผ้าเนื้อนุ่มเพื่อลดการเสียดสี อาบน้ำอุ่นพอควร 5–10 นาที ใช้คลีนเซอร์อ่อนโยนที่ไม่เป็นด่าง จากนั้นซับตัวให้ชุ่มหมาดแล้วทามอยส์เจอไรเซอร์เนื้อครีมหรือบาล์มภายใน 3 นาทีเพื่อ “ล็อก” น้ำไว้ในผิว ถ้าเป็นครีมที่มี ceramide เช่น KAYU cream จะยิ่งช่วยได้มาก

หากแห้งคันมากลองทำ wet wrap แบบชั่วคราว 1–2 ชั่วโมงก่อนนอน (คือการใช้ผ้าชุบน้ำหมาดคลุมจุดที่คัน อาจใส่ oil เพ่ิมแล้วใส่ชั้นแห้งทับ อย่าถู)

หรือทามอยส์เจอไรเซอร์ที่มีเมนทอลอ่อนๆ เช่น KAYU cream ช่วยลดอาการคันเฉพาะที่ได้ เมื่อคันเฉพาะจุดและมีผื่นอักเสบ ใช้สเตียรอยด์ทาตามแพทย์สั่งช่วงสั้นๆ ปิดจอก่อนนอนอย่างน้อย 1 ชั่วโมง ทำกิจกรรมผ่อนคลาย หลีกเลี่ยงคาเฟอีนหลังบ่ายแก่และแอลกอฮอล์ช่วงค่ำ หากคันมากให้ประคบเย็น 5–10 นาที และหากมีอาการคันอาจใช้วิธี “กด–ตบเบาๆ” แทนการเกา พร้อมตัดเล็บให้สั้นหรือใส่ถุงมือฝ้ายบางๆ เพื่อลดการถลอกขณะเผลอเกา

References

1. Bautista DM, Wilson SR, Hoon MA. Molecular and neuronal mechanisms of itch. Nature Reviews Neuroscience. 2014;15:19–31.

2. Oetjen LK, Mack MR, Feng J, et al. Sensory neurons co-opt classical immune signaling pathways to mediate chronic itch. Cell. 2017;171:217–228.e13.

3. Yosipovitch G, Bernhard JD. Chronic pruritus. New England Journal of Medicine. 2013;368:1625–1634.

4. Simpson EL, Bieber T, Guttman-Yassky E, et al. Two phase 3 trials of dupilumab versus placebo in atopic dermatitis. New England Journal of Medicine. 2016;375:2335–2348.

5. Ruzicka T, Hanifin JM, Furue M, et al. Anti–IL-31 receptor A antibody nemolizumab in atopic dermatitis with persistent pruritus. New England Journal of Medicine. 2017;376:826–835.

6. Chang YS, Lin MH, Lee JH, et al. Melatonin supplementation for children with atopic dermatitis and sleep disturbance: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. JAMA Pediatrics. 2016;170:35–42.